Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

aliquem vinculis C

  • 1 alligo

    al-ligo, āvī, ātum, āre
    1) привязывать (canem ad ostium Sen; ad palum alligari C); подвязывать ( vineas ad arbusta Col); связывать ( beluam C); обвязывать, скреплять (sarcinulas PJ; manipulos Col); завязывать ( oculum C); перевязывать (vulnus C, L); повязывать, обматывать ( caput lanā M)
    2) останавливать, укреплять, тормозить (proram unco dente, sc. ancorae L)
    arenae humore alligatae Sen — пески, скреплённые (уплотнённые) влагой
    4) фиксировать, закреплять, сгущать ( colorem PM)
    virtutem a. C — сковывать энергию, стеснять свободу деятельности
    jure jurando a. aliquem Pl — связать (обязать) кого-л. клятвой
    se a. aliquā re (scelere C) или alicujus rei (furti Ter) — впутаться во что-л., погрязнуть, провиниться в чём-л.
    beneficio aliquem a. C — обязать кого-л. благодеянием
    alligatus calculus Sen — запертый камешек, «узник» ( в игре)

    Латинско-русский словарь > alligo

  • 2 contineo

    con-tineo, tinuī, tentum, ēre [con + teneo]
    1)
    а) содержать, заключать (aliquid in se Lcr, C)
    quod rem causamque continet C — то, в чём заключается сущность дела
    linea, quae centum continet pedes Qлиния протяжением в сто футов
    б) pass. contineri складываться, состоять ( venis et nervis et ossibus C)
    2) держать (aliquid sinistrā manu CC; manum intrapallium O)
    3) задерживать, удерживать (aliquem a proelio Cs; aliquem in fide L; in officio, exercitum castris, in castris и intra castra Cs; Galliam in pace Hirt); сдерживать, обуздывать ( cupiditates C)
    c. se ab aliqua re C etc. — удерживаться (воздерживаться) от чего-л.
    contineo me, ne incognito assentiar C — я воздерживаюсь, ибо не могу согласиться с тем, чего не знаю
    c. se ab assentiendo Cне давать согласия
    c. gradum Vостановиться
    c. vocem (linguam) Cмолчать
    c. animam C (spiritum CC) — затаить дыхание
    4) подавлять, скрывать ( dolorem L)
    6)
    а) удерживать в повиновении (Macedonas L; exercĭtum C — ср. 3. и 7.; omnem regionem Cs; Etruriam metu L); держать в плену или взаперти (aliquem vinculis Su; beluas saeptis C)
    б) брать в кольцо, окружать (equitatum, hostes L)
    7) держать, содержать, обнимать, охватывать ( vitam omnem C)
    8) сохранять ( rem publicam C); соблюдать, оберегать ( jura C); поддерживать, сохранять ( veterem disciplinam Fl)
    9) сдерживать, скреплять ( fracturam manu CC); соединять, связывать (vulnus, sc. sutura CC)
    alicujus hospitio contineri Nep — быть связанным с кем-л. узами гостеприимства
    10) pass. contineri быть окружённым, ограничиваться

    Латинско-русский словарь > contineo

  • 3 subplicium

    supplĭcĭum ( subpl-), ii, n. [supplex; prop. a kneeling down, either as a suppliant or to receive punishment].
    I.
    As a suppliant.
    A.
    In relig. lang., humiliation, a public prayer or supplication, an act of worship (mostly ante-Aug. and in prose after the Aug. period; not in Cic. or Cæs.; syn.: supplicatio, obsecratio): nunc pergam, ut suppliciis placans caelitum aras expleam, Att. ap. Non. 398, 19; cf.:

    deos suppliciis, sumptu, votis, donis, Precibus plorans, obsecrans,

    Afran. ib. 398, 22:

    suppliciis votisque fatigare deos,

    Liv. 27, 50, 5:

    non votis neque suppliciis muliebribus auxilia deorum parantur,

    Sall. C. 52, 29.—
    2.
    Esp., a sacrificing, offering:

    nihil ei (Jovi) acceptum est a perjuris supplicii,

    offering, sacrifice, Plaut. Rud. prol. 25:

    in suppliciis deorum magnifici,

    Sall. C. 9, 2; id. J. 55, 1:

    precibus suppliciisque deos placare,

    Liv. 22, 57, 5; cf.:

    quos (boves) ad deorum servant supplicia,

    Varr. R. R. 2, 5, 10:

    tum supplicia dis ludique magni ab senatu decernuntur,

    Tac. A. 3, 64 Nipperd. ad loc.:

    vannos onustas aromatis et hujuscemodi suppliciis congerunt,

    App. M. 11, p. 265, 3; id. Dogm. Plat. 2, p. 16, 5: supplicia veteres quaedam sacrificia a supplicando vocabant, Fest. pp. 308 and 309 Müll. —
    B.
    Transf., out of the relig. sphere, an humble entreaty or petition, a supplication in gen. (very rare):

    Vagenses fatigati regis suppliciis,

    Sall. J. 66, 2:

    igitur legatos ad consulem cum suppliciis mittit, qui tantummodo ipsi liberisque vitam peterent,

    id. ib. 46, 2.—
    II.
    To receive punishment; hence, punishment, penalty, torture, torment, pain, distress, suffering (class. and freq.; usu. of the penalty of death; syn. poena).
    (α).
    Sing.:

    dabitur pol supplicium mihi de tergo vestro,

    Plaut. As. 2, 4, 75 sq.; cf.:

    illi de me supplicium dabo,

    Ter. Heaut. 1, 1, 86; id. Eun. 1, 1, 24; Cat. 116, 8; Nep. Paus. 5, 5:

    de homine nobili virgis supplicium crudelissime sumere,

    Cic. Verr. 2, 2, 37, § 91; 2, 5, 45, § 117:

    sumere (de aliquo),

    Plaut. Pers. 5, 2, 72; id. Merc. 5, 4, 31; Ter. And. 3, 5, 17; Cic. Inv. 2, 28, 84; id. Rep. 3, 33, 45; Caes. B. G. 1, 39; Liv. 2, 5, 5; 3, 18, 10:

    aliquem hostibus ad supplicium dedere,

    Caes. B. G. 7, 26:

    aliquem tradi ad supplicium jubere,

    Tac. A. 11, 35:

    rapi,

    Cic. de Or. 2, 59, 138:

    supplicio affici,

    to be put to death, Caes. B. G. 1, 27:

    ne ad ultimum supplicium progredi necesse habeant,

    to take their own lives, id. B. C. 1, 84:

    aliquem vinculis ac verberibus atque omni supplicio excruciatum necare,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

    summo cruciatu supplicioque perire,

    id. N. D. 3, 33, 81:

    gravissimum ei rei supplicium cum cruciatu constitutum est,

    Caes. B. G. 6, 17: [p. 1815] talis improborum consensio supplicio omni vindicanda (est), Cic. Lael. 12, 43:

    satis supplicii tulisse,

    Caes. B. C. 1, 84:

    supplicio culpa reciditur,

    Hor. C. 3, 24, 34:

    suā manu supplicium persolvere,

    Tac. A. 6, 32 (26):

    luere,

    Just. 2, 5, 6; Tac. A. 15, 60:

    supplicium redimere opimā mercede,

    Amm. 26, 3, 4.—
    (β).
    Plur.:

    ad exquisita supplicia proficisci,

    Cic. Off. 3, 27, 100:

    semper iis (improbis) ante oculos judicia et supplicia versentur,

    id. Rep. 3, 16, 26:

    ad innocentum supplicia descendunt,

    Caes. B. G. 6, 17:

    supplicia annua pendere,

    Plin. 29, 4, 14, § 57:

    subire,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 12, 1:

    suppliciis delicta coërcere,

    Hor. S. 1, 3, 79:

    subplicia in post futuros conposuit,

    Sall. H. 1, 41, 6 Dietsch:

    domant impios saeva supplicia,

    Sen. Herc. Fur. 749:

    supplicia haurire,

    Verg. A. 4, 383.

    Lewis & Short latin dictionary > subplicium

  • 4 supplicium

    supplĭcĭum ( subpl-), ii, n. [supplex; prop. a kneeling down, either as a suppliant or to receive punishment].
    I.
    As a suppliant.
    A.
    In relig. lang., humiliation, a public prayer or supplication, an act of worship (mostly ante-Aug. and in prose after the Aug. period; not in Cic. or Cæs.; syn.: supplicatio, obsecratio): nunc pergam, ut suppliciis placans caelitum aras expleam, Att. ap. Non. 398, 19; cf.:

    deos suppliciis, sumptu, votis, donis, Precibus plorans, obsecrans,

    Afran. ib. 398, 22:

    suppliciis votisque fatigare deos,

    Liv. 27, 50, 5:

    non votis neque suppliciis muliebribus auxilia deorum parantur,

    Sall. C. 52, 29.—
    2.
    Esp., a sacrificing, offering:

    nihil ei (Jovi) acceptum est a perjuris supplicii,

    offering, sacrifice, Plaut. Rud. prol. 25:

    in suppliciis deorum magnifici,

    Sall. C. 9, 2; id. J. 55, 1:

    precibus suppliciisque deos placare,

    Liv. 22, 57, 5; cf.:

    quos (boves) ad deorum servant supplicia,

    Varr. R. R. 2, 5, 10:

    tum supplicia dis ludique magni ab senatu decernuntur,

    Tac. A. 3, 64 Nipperd. ad loc.:

    vannos onustas aromatis et hujuscemodi suppliciis congerunt,

    App. M. 11, p. 265, 3; id. Dogm. Plat. 2, p. 16, 5: supplicia veteres quaedam sacrificia a supplicando vocabant, Fest. pp. 308 and 309 Müll. —
    B.
    Transf., out of the relig. sphere, an humble entreaty or petition, a supplication in gen. (very rare):

    Vagenses fatigati regis suppliciis,

    Sall. J. 66, 2:

    igitur legatos ad consulem cum suppliciis mittit, qui tantummodo ipsi liberisque vitam peterent,

    id. ib. 46, 2.—
    II.
    To receive punishment; hence, punishment, penalty, torture, torment, pain, distress, suffering (class. and freq.; usu. of the penalty of death; syn. poena).
    (α).
    Sing.:

    dabitur pol supplicium mihi de tergo vestro,

    Plaut. As. 2, 4, 75 sq.; cf.:

    illi de me supplicium dabo,

    Ter. Heaut. 1, 1, 86; id. Eun. 1, 1, 24; Cat. 116, 8; Nep. Paus. 5, 5:

    de homine nobili virgis supplicium crudelissime sumere,

    Cic. Verr. 2, 2, 37, § 91; 2, 5, 45, § 117:

    sumere (de aliquo),

    Plaut. Pers. 5, 2, 72; id. Merc. 5, 4, 31; Ter. And. 3, 5, 17; Cic. Inv. 2, 28, 84; id. Rep. 3, 33, 45; Caes. B. G. 1, 39; Liv. 2, 5, 5; 3, 18, 10:

    aliquem hostibus ad supplicium dedere,

    Caes. B. G. 7, 26:

    aliquem tradi ad supplicium jubere,

    Tac. A. 11, 35:

    rapi,

    Cic. de Or. 2, 59, 138:

    supplicio affici,

    to be put to death, Caes. B. G. 1, 27:

    ne ad ultimum supplicium progredi necesse habeant,

    to take their own lives, id. B. C. 1, 84:

    aliquem vinculis ac verberibus atque omni supplicio excruciatum necare,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

    summo cruciatu supplicioque perire,

    id. N. D. 3, 33, 81:

    gravissimum ei rei supplicium cum cruciatu constitutum est,

    Caes. B. G. 6, 17: [p. 1815] talis improborum consensio supplicio omni vindicanda (est), Cic. Lael. 12, 43:

    satis supplicii tulisse,

    Caes. B. C. 1, 84:

    supplicio culpa reciditur,

    Hor. C. 3, 24, 34:

    suā manu supplicium persolvere,

    Tac. A. 6, 32 (26):

    luere,

    Just. 2, 5, 6; Tac. A. 15, 60:

    supplicium redimere opimā mercede,

    Amm. 26, 3, 4.—
    (β).
    Plur.:

    ad exquisita supplicia proficisci,

    Cic. Off. 3, 27, 100:

    semper iis (improbis) ante oculos judicia et supplicia versentur,

    id. Rep. 3, 16, 26:

    ad innocentum supplicia descendunt,

    Caes. B. G. 6, 17:

    supplicia annua pendere,

    Plin. 29, 4, 14, § 57:

    subire,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 12, 1:

    suppliciis delicta coërcere,

    Hor. S. 1, 3, 79:

    subplicia in post futuros conposuit,

    Sall. H. 1, 41, 6 Dietsch:

    domant impios saeva supplicia,

    Sen. Herc. Fur. 749:

    supplicia haurire,

    Verg. A. 4, 383.

    Lewis & Short latin dictionary > supplicium

  • 5 constringo

    cōn-stringo, strīnxī, strictum, ere
    1) стягивать, завязывать, подвязывать (galeam VF; sarcĭnam Pl); связывать (aliquem vinculis C; alicui manus Ter)
    constringentia (sc. medicamina или remedia) CAвяжущие средства
    2) сдвигать, морщить ( frons constricta Pt)
    3) сгущать, уплотнять
    nives gelu constrictae QC — снег, уплотнившийся от мороза
    4) укреплять, упрочивать (concordia sanguinis vinculo constricta VM)
    5) сдерживать, удерживать, обуздывать (aliquem C; scelus suppliciis C; legibus constringi VM)
    7) сдавливать, сжимать
    9) pass. constringi сокращаться, садиться ( charta constricta PM). — см. тж. constrictus

    Латинско-русский словарь > constringo

  • 6 mando

    I āvī, ātum, āre [ manus + do ]
    1) вручать, передавать (alicui aliquicl Pl, Cs etc.); вверять, доверять (alicui consulatum Sl, imperia C); поручать (alicui, ut faciat aliquid C, Cs etc.)
    m. immortalitati Cувековечить
    m. aliquem vinculis C — надеть на кого-л. оковы
    m. aliquid memoriae C (animo Sen; menti C) — запомнить (заучить) что-л.
    m. aliquid litteris C — письменно изложить что-л.
    m. aliquid ad aliquem Lcn — велеть сказать кому-л. что-л.
    II mando, mandī, mānsum, ere
    omnia minima m. C — мелко разжевать что-л.
    2)
    а) кусать, грызть (lora L; frena spumantia V)
    m. cruentam humum V — умереть на поле сражения, пасть в бою
    III mando, ōnis m. [ mando II ]
    обжора, лакомка LM

    Латинско-русский словарь > mando

  • 7 exsolvo

    ex-solvo (поэт. тж. exsoluo), solvī, solūtum, ere
    1) развязывать ( nodum L); отвязывать ( pugionem a latĕre T); распутывать ( restim Pl); открывать ( cistulam Pl)
    2) освобождать, избавлять (aliquem vinculis Pl, curis V, poenā T; aere alieno L; se occupationibus C; animum religionis nodis Lcr)
    6) прекращать, разгонять, прогонять ( metum Lcn); утолять ( famem O)
    7) погашать, уплачивать (aliquid alicui C etc.; nomina alicujus C)
    pretia poenasque e. L — получать то награды, то взыскания
    alicujus rei poenas morte exsolvisse T — поплатиться жизнью за что-л.
    9)
    а) выполнять, исполнять (promissa T; fidem L, Dig)
    animi ratione e. alicui, quare... Lcr — дать кому-л. разумное объяснение, почему..

    Латинско-русский словарь > exsolvo

  • 8 instringo

    īn-stringo, strinxī, strictum, ere
    1) связывать, перевязывать ( aliquem vinculis Q)
    2) отделывать, осыпать ( instricta fides gemmis O)
    3) побуждать, поощрять ( ad elegantiam Graecae orationis AG)

    Латинско-русский словарь > instringo

  • 9 Оковы

    - compedes; vincula (pl) (vincula rumpere); nervus (nervo vinctus; in nervo atque compedibus aetatem agere; in nervis teneri); catenae;

    • в оковах - compeditus;

    • надеть на кого-л. оковы - mandare aliquem vinculis;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Оковы

  • 10 excrucio

    ex-crŭcĭo, āvi, ātum, 1 (archaic inf. praes. excruciarier, Ter. Heaut. 3, 1, 4), v. a., to torment greatly, to torture, rack, plague (class.).
    I.
    Physically:

    perii! excruciabit me herus,

    Plaut. Mil. 3, 2, 45:

    servos fame vinculisque,

    Caes. B. G. 7, 19, 9; cf.:

    (uxores) igni atque omnibus tormentis excruciatae,

    id. ib. 6, 19, 3:

    aliquem vinculis ac verberibus atque omni supplicio excruciatum necare,

    Cic. de Imp. Pomp 5, 11; cf.

    also: hominem ingenuum fumo excruciatum semivivum reliquit,

    Cic. Verr. 2, 1, 17, § 45:

    excruciatus inopiā, Plaut Bacch. 3, 4, 24: ipsos crudeliter excruciatos interficit,

    Caes. B. G. 7, 38, 9:

    frigus nudos excruciabat,

    Lucr. 5, 1426 et saep.—Comic. Ep. Hunc tibi dedo diem. St. Meam culpam habeto, nisi probe excruciavero, qs. thoroughly torture it, i. e. use it up, make the most of it, Plaut. Stich. 3, 1, 32.—
    B.
    Transf., to force out by torturing, to extort:

    re excruciatā,

    Tert. ad Uxor. 2, 5 fin.
    II.
    Mentally, to afflict, distress, harass, vex, torment: conficior maerore, mea Terentia;

    nec meae me miseriae magis excruciant quam tuae,

    Cic. Fam. 14, 3, 1; cf.:

    non loquor plura, ne te quoque excruciem,

    id. Att. 10, 18, 3:

    haec sunt, quae me excruciant,

    Plaut. Trin. 2, 2, 9.—In imprecations:

    di deaeque te excrucient,

    Plaut. Pers. 5, 2, 50:

    temeritas et libido et ignavia semper animum excruciant et semper sollicitant,

    Cic. Fin. 1, 16, 50:

    se,

    Plaut. Curc. 1, 3, 14:

    quid illam miseram animi excrucias?

    id. Mil. 4, 2, 76; cf.:

    se animi,

    id. Rud. 2, 3, 68:

    tum Antipho me excruciat animi,

    Ter. Phorm. 1, 4, 10; v. also in the foll.—In the pass.:

    excrucior,

    Plaut. Cist. 1, 1, 61; id. Trin. 1, 2, 66:

    id ego excrucior,

    id. Ep. 2, 2, 8; cf.:

    hoc sese excruciat animi, Quia, etc.,

    id. Rud. 2, 3, 57.

    Lewis & Short latin dictionary > excrucio

  • 11 instringo

    in-stringo, nxi, ictum, 3, v. a.
    I.
    To bind, girdle, fasten, chain (rare;

    not anteAug.): aliquem vinculis,

    Quint. Decl. 5, 16:

    adhuc feralibus amiculis instrictus,

    App. M. 10, p. 244, 14.— Absol., Isid. 19, 10, 1.—
    II.
    Of a weapon, to draw, brandish, employ in attack: nam si gladium instrinxit, quid dubium est quin occidendi animo percusserit? Mos. et Rom. Leg. Coll. 1, 6, 3.—
    III.
    Trop., to stimulate, incite:

    divino spiritu instrictus,

    Liv. 5, 15, 10 Drak. N. cr.; so, uxor dolore, App. M. 8, p. 211; 9, p. 225, 9 (Hild., instinctus):

    haec admonitio Tauri non modo non repressit, sed instrinxit etiam nos ad elegantiam Graecae orationis affectandam,

    Gell. 17, 20, 7 Hertz.

    Lewis & Short latin dictionary > instringo

  • 12 verber

    verber, ĕris (nom., dat., and acc. sing. do not occur, and the sing. in gen. very rarely; Neue, Formenl. 1, p. 476), n., a lash, whip, scourge, rod (syn.: scutica, flagrum),
    I.
    Lit. (rare; perh. not in Cic., but cf. in II. B.).
    (α).
    Plur.: Tr. Quid me fiet nunc jam? Th. Verberibus caedere, lutum, pendens, Plaut. Most. 5, 2, 45:

    verberibus caedere,

    id. Pers. 2, 3, 17; Ter. And. 1, 2, 28:

    adulescentem nudari jubet verberaque adferri,

    Liv. 8, 28, 4:

    verbera saetosa movebat arator,

    Prop. 4 (5), 1, 25; Verg. A. 5, 147; Quint. Decl. 19, 3.—
    (β).
    Sing.:

    illi instant verbere torto,

    Verg. G. 3, 106:

    Phoebus equos stimuloque domans et verbere Saevit,

    Ov. M. 2, 399:

    conscendit equos Gradivus et ictu Verberis increpuit,

    id. ib. 14, 821:

    pecora verbere domantur,

    Sen. Const. 12, 3;

    of a top: volitans sub verbere turbo,

    Verg. A. 7, 378.—
    II.
    Transf.
    A.
    Concr., a thong of a sling and other similar missile weapons ( poet.;

    syn. lorum),

    Verg. G. 1, 309; Sil. 1, 314; Luc. 3, 469.—
    B.
    Abstr., a lashing, scourging, flogging, etc. (class.; syn. plaga).
    1.
    Lit.
    (α).
    Plur.:

    dignus es verberibus multis,

    Plaut. Mil. 2, 3, 71:

    tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 115:

    mitto vincla, mitto carcerem, mitto verbera, mitto secures,

    Cic. Verr. 2, 3, 24, § 59:

    aliquem vinculis ac verberibus atque omni supplicio excruciare,

    id. Imp. Pomp. 5, 11; id. Phil. 11, 2, 5; id. Rep. 1, 38, 59; 2, 37, 62; id. Fin. 5, 20, 55; id. Tusc. 3, 27, 64; XII. Tab. ap. Cic. Leg. 3, 3, 6; Quint. 1, 3, 15; 4, 2, 113; 11, 1, 40; 11, 3, 90; 11, 3, 117; Hor. S. 1, 3, 121:

    cum positā stares ad verbera veste,

    Ov. Am. 1, 6, 19:

    saeva,

    id. ib. 1, 13, 18:

    tergum foedum vestigiis verberum,

    Liv. 2, 23, 7:

    post verbere,

    Stat. Th. 2, 143; 2, 172.—
    (β).
    Sing.:

    percutimur caput conversae verbere virgae,

    Ov. M. 14, 300; Sen. Herc. Fur. 801.—
    b.
    Of inanim. things, a stripe, stroke, blow (mostly [p. 1972] poet.).
    (α).
    Plur.:

    turgentis caudae,

    Hor. S. 2, 7, 49:

    ventorum,

    Lucr. 5, 957; 6, 115:

    radiorum (solis),

    id. 5, 485; 5, 1104:

    aquarum,

    Claud. Laud. Stil. 1, 288.—Of the strokes of oars:

    puppis Verberibus senis agitur,

    Luc. 3, 536; Sil. 11, 493; cf. Ov. H. 18, 23.—
    (β).
    Sing.:

    remorum in verbere perstant,

    Ov. M. 3, 662:

    trementes Verbere ripae,

    Hor. C. 3, 27, 24:

    adverso siderum,

    Plin. 2, 8, 6, § 33.—
    2.
    Trop., plur., lashes, strokes:

    contumeliarum verbera subire,

    Cic. Rep. 1, 5, 9:

    verbera linguae,

    i. e. chidings, Hor. C. 3, 12, 3 (cf.:

    verberari verbis, convicio, etc., under verbero): fortunae verbera,

    the strokes of fate, Gell. 13, 27, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > verber

  • 13 арестовать

    apprehendere [apprehendo, -nsi, -nsum]; comprehendere; prehendere; ducere [duco, duxi, ductum] in custodiam; arrestare [1]; mandare [1] aliquem vinculis

    • быть арестованным и заключенным в тюрьму arrestari et imprisonari

    • его арестовали за долги ob solutionem debitorum non factam, quia non respondit nominibus, in custodiam ductus est

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > арестовать

  • 14 ex

    [ABCU]A - ex (e, souvent devant une consonne), prép.: [st1]1 [-] en sortant de, après, venant de, de, hors de.    - ex urbe exire: sortir de la ville.    - e vita exire: mourir.    - ex vinculis: [de dedans ses chaînes] = enchaîné.    - moribus suis Orgetoricem ex vinculis causam dicere coegerunt, Caes. BG. 1: selon leurs coutumes, ils obligèrent Orgétorix à répondre enchaîné à l'accusation.    - ex praetura: après sa préture.    - album ex ovo, Cels.: blanc d'oeuf. [st1]2 [-] à partir de, depuis; de la part de.    - ex eo tempore: à partir de ce moment.    - ex equo pugnare, Plin.: combattre à cheval.    - ex ante diem tertium kalendas: depuis le troisième jour avant les calendes.    - e me ne quid metuas, Plaut.: ne crains rien de ma part. [st1]3 [-] par suite de.    - ex quo fit ut: d'où il résulte que.    - ex vulneribus mori: mourir de ses blessures. [st1]4 [-] en (matière).    - vas ex auro: vase en or. [st1]5 [-] d'après, selon.    - ex omnium sententia: de l'avis de tous.    - ex consuetudine: selon la coutume.    - ex usu esse: [être selon l'utilité] = être utile.    - e re sua agere: agir selon son intérêt.    - e re consulere: prendre une décision d'après les circonstances. [st1]6 [-] dans l'intérêt de.    - e re publica aliquid facere: faire qqch dans l'intérêt de l'Etat. [st1]7 [-] locutions diverses:    - ex animo, Ter. Ov.: du fond du coeur.    - e regione, Cic.: en face.    - ex re, Hor.: à propos.    - ex tempore, Cic.: sur-le-champ; à la hâte.    - ex improviso, Cic.: à l'improviste.    - ex insidiis, Cic.: par trahison. [ABCU]B - ex-, e-, ec-(devant f), ef-, préfixes: [st1]1 [-] mouvement vers le dehors, enlèvement, éloignement:    - e-gredi → ex + gradior: sortir.    - e-jicere: chasser de.    - ef-fugere: s'enfuir.    - ex-cusare → ex + causa: excuser, éloigner de la cause.    - ex-onerare: décharger. [st1]2 [-] mouvement vers le haut:    - ex-tollere: élever.    - ex-crescere: croître. [st1]3 [-] privation, valeur négative:    - e-gelidus: tiède, qui n'est plus gelé.    - e-rudire → ex + rudis: dégrossir.    - ex-heredere: priver d'héritage, déshériter. [st1]4 [-] achèvement:    - ex-aedificare: achever de bâtir.    - ex-sequi: suivre jusqu'au bout.    - ex-plere: remplir complètement, combler.    - ef-ficere: achever. [st1]5 [-] valeur intensive:    - ex-clamare: élever fortement la voix, crier.    - ex-petere: désirer ardemment.    - e-durus: très dur, insensible.    - ex-optatus: vivement désiré.    - ex-spoliare: dépouiller entièrement.
    * * *
    [ABCU]A - ex (e, souvent devant une consonne), prép.: [st1]1 [-] en sortant de, après, venant de, de, hors de.    - ex urbe exire: sortir de la ville.    - e vita exire: mourir.    - ex vinculis: [de dedans ses chaînes] = enchaîné.    - moribus suis Orgetoricem ex vinculis causam dicere coegerunt, Caes. BG. 1: selon leurs coutumes, ils obligèrent Orgétorix à répondre enchaîné à l'accusation.    - ex praetura: après sa préture.    - album ex ovo, Cels.: blanc d'oeuf. [st1]2 [-] à partir de, depuis; de la part de.    - ex eo tempore: à partir de ce moment.    - ex equo pugnare, Plin.: combattre à cheval.    - ex ante diem tertium kalendas: depuis le troisième jour avant les calendes.    - e me ne quid metuas, Plaut.: ne crains rien de ma part. [st1]3 [-] par suite de.    - ex quo fit ut: d'où il résulte que.    - ex vulneribus mori: mourir de ses blessures. [st1]4 [-] en (matière).    - vas ex auro: vase en or. [st1]5 [-] d'après, selon.    - ex omnium sententia: de l'avis de tous.    - ex consuetudine: selon la coutume.    - ex usu esse: [être selon l'utilité] = être utile.    - e re sua agere: agir selon son intérêt.    - e re consulere: prendre une décision d'après les circonstances. [st1]6 [-] dans l'intérêt de.    - e re publica aliquid facere: faire qqch dans l'intérêt de l'Etat. [st1]7 [-] locutions diverses:    - ex animo, Ter. Ov.: du fond du coeur.    - e regione, Cic.: en face.    - ex re, Hor.: à propos.    - ex tempore, Cic.: sur-le-champ; à la hâte.    - ex improviso, Cic.: à l'improviste.    - ex insidiis, Cic.: par trahison. [ABCU]B - ex-, e-, ec-(devant f), ef-, préfixes: [st1]1 [-] mouvement vers le dehors, enlèvement, éloignement:    - e-gredi → ex + gradior: sortir.    - e-jicere: chasser de.    - ef-fugere: s'enfuir.    - ex-cusare → ex + causa: excuser, éloigner de la cause.    - ex-onerare: décharger. [st1]2 [-] mouvement vers le haut:    - ex-tollere: élever.    - ex-crescere: croître. [st1]3 [-] privation, valeur négative:    - e-gelidus: tiède, qui n'est plus gelé.    - e-rudire → ex + rudis: dégrossir.    - ex-heredere: priver d'héritage, déshériter. [st1]4 [-] achèvement:    - ex-aedificare: achever de bâtir.    - ex-sequi: suivre jusqu'au bout.    - ex-plere: remplir complètement, combler.    - ef-ficere: achever. [st1]5 [-] valeur intensive:    - ex-clamare: élever fortement la voix, crier.    - ex-petere: désirer ardemment.    - e-durus: très dur, insensible.    - ex-optatus: vivement désiré.    - ex-spoliare: dépouiller entièrement.
    * * *
        Ex diuitiis iuuentutem luxuria atque auaritia vna cunsuperbia inuasere. Sallust. A cause des richesses, ou Par les richesses.
    \
        Resinam ex melle AEgyptiam vorato. Plaut. Avec du miel.
    \
        Ei ex aliis Gallis maximam fidem habebat. Caesar. Entre tous, etc. ou Plus que à tous les autres.
    \
        Ex abundanti. Quintil. D'abondant.
    \
        Ex_aduersum ei loco tonstrina erat quaedam. Terent. De l'autre costé, Vis à vis.
    \
        Ex aequo. Liu. Selon equité, Equitablement.
    \
        Partiri discrimen ac periculum ex aequo. Tacit. Egualement.
    \
        Ex aequo et bono non fit. Terent. A la vraye equité et raison.
    \
        Ex aequo fertilis. Plin. Aussi fertile que l'autre.
    \
        Ex aequo viuere cum aliquo, Id est, aequa conditione. Plin. Per à compaignon.
    \
        Ex alto repetere aliquid. Sallust. Cercher un propos de bien loing, de bien hault.
    \
        Ex animo miser. Plaut. Fasché et travaillé en son esprit.
    \
        Ex animo amicus. Cic. De cueur.
    \
        Ex animo solicitus. Plaut. Chagrin en soymesme.
    \
        Ex animo dicere. Terent. De cueur, Sans faintise, naifvement.
    \
        Ex animo velle factum. Terent. De bon cueur.
    \
        Ex animo amare. Cic. Du bon du cueur, Sans fiction, Cordialement.
    \
        Ex animo facere. Terent. De bon cueur, De courage.
    \
        Ex animi sententia. Cic. A ma conscience, Selon que je le pense.
    \
        Ex ante. Liu. Annona ex ante conuecta copia nihil mutauit. Qui avoit esté apporté devant.
    \
        Ex ante diem Nonarum Iuniarum. hoc est, ex Nonis Iuniis. Cic. Depuis le cinquiesme jour de Juing.
    \
        Ex aperto. Liu. A descouvert.
    \
        Ex argumento. Plin. Pour raison de ce, en signifiance de ce.
    \
        Ex arte dicere. Cic. Par art, Selon l'art.
    \
        Audiui te ex hoc. Plaut. Je t'ay desja ouy dire cela.
    \
        Audiui ex eo. Plaut. Je luy ay ouy dire.
    \
        Ex Aulide Philocrates. Plaut. Qui est de ce pays là.
    \
        Ex authoritate Pontificum. Plin. iunior. Par l'ordonnance des prelats.
    \
        Ex bono et aequo. Iulianus. Selon l'equité, et sans garder la rigueur.
    \
        Ex ea causa. Plin. Pour ceste cause.
    \
        Ex commodo mandere. Colum. Manger à loisir.
    \
        Ex_compacto. Suet. De faict a pensé, Ainsi qu'ils avoyent accordé, Par complot, Selon qu'ils estoyent convenuz.
    \
        Capere dolorem ex aliquo. Terent. D'aucun.
    \
        Ex_malo principio, magna familiaritas conflata est. Terent. D'un mauvais commencement.
    \
        Condemnatus ex inuidia. Plin. iunior. Par envie.
    \
        Ex aliis cognoscere aliquem. Cic. Par le recit et rapport des autres.
    \
        Ex literis alicuius aliquid cognoscere. Cice. Par les lettres d'aucun.
    \
        Comparare sua commoda ex incommodis alterius. Terent. Faire son prouffit en dommageant autruy.
    \
        Coniicitur in morbum ex aegritudine. Plaut. D'ennuy il est devenu malade.
    \
        Ex consilio iurisperitorum. Cic. Par le conseil.
    \
        Ex consuetudine. Cic. Selon la coustume.
    \
        Ex copia piscaria consulere licebit quod emam. Plaut. Selon l'abondance de poisson que je voiray qu'il y aura.
    \
        Ex continenti, pro Statim. Iustinus. Incontinent.
    \
        Ex contrario, pro Econtrario. Caesar. Au contraire.
    \
        Corruptus ex adolescente optimo. Plaut. Qui est devenu de bon mauvais.
    \
        Corruptus ex amore. Plaut. Gasté par amour.
    \
        Demens ex peregrina. Terent. D'amour qu'il ha en, etc.
    \
        Ex denuntiato. Seneca. Apres denontiation faicte et advertissement.
    \
        Ex destinato. Sueton. De propos deliberé.
    \
        Ex dignitate visum est. Liu. Il a semblé estre plus honneste.
    \
        Ex diuerso, et Dissimile. Plin. iunior. Contraire.
    \
        Ex die hoc. Plaut. Dés aujourdhuy.
    \
        Datus aduocatus ex iudicibus. Plin. iunior. Du nombre des juges.
    \
        Quae ex periculo eius tantum discrimen adierunt. Plin. iunior. Par son danger.
    \
        Excedere ex pueris. Cic. Sortir hors d'enfance.
    \
        Ex dignitate tribuere alicui. Cic. Ayant regard à son estat et dignité.
    \
        Ex ea re est in culpa. Terent. Pour raison de cela, Touchant cela, C'est sa faulte de cela.
    \
        Ex eo die. Plin. iunior. Depuis ce temps là.
    \
        Ex eo fit vt, etc. Cic. De cela advient que, etc.
    \
        Multa sunt ex eodem genere. Cic. Il y en a beaucoup de mesme sorte et facon.
    \
        Ex equo pugnare. Plin. A cheval.
    \
        Euasit ex aqua. Plaut. De l'eaue.
    \
        Ex eueutu rerum. Tacit. Selon que les choses adviendroyent.
    \
        Exire ex vrbe. Cic. Sortir de la ville.
    \
        Eximere ex reis. Cic. Declairer une accusation et delation faicte d'aucun crime à l'encontre d'aucun non recevable, Donner congé à la partie accusee contre l'accusateur et delateur à faulte de comparoir.
    \
        Diem ex die expectabam, vt statuerem quid esset faciendum. Cic. De jour en jour.
    \
        Exponere ex memoria. Cic. Par coeur.
    \
        Factus ex Oratore arator. Cic. D'un orateur laboureur.
    \
        Facere ex more. Plin. iunior. Selon la coustume.
    \
        Facere ex necessitate, vel abolere, pro Necessario: cui opponitur Sponte. Plin. iunior. Par necessité et contraincte.
    \
        Ex facili, pro Facile. Plin. Facilement.
    \
        Illud non fit ex vera vita. Terent. Cela ne se faict pas pour raison que tu faces ton debvoir.
    \
        Haeres ex besse relictus. Plin. iunior. Laissé heritier pour les deux tiers.
    \
        Ex hac re. Terent. De ceci.
    \
        Ex hoc solicita. Terent. Pour ce.
    \
        Ex illo: Sub. tempore. Virgil. Depuis ce temps là.
    \
        Impressa exannulo imago. Plaut. Avec un anneau, De son anneau et cachet.
    \
        Ex_improuiso. Cic. Contre esperance, Soubdain, Contre l'attente, Sans y avoir pensé, A despourveu, A pied levé, En sursault, A l'impourveu.
    \
        Incendium ex amore. Plaut. D'amour.
    \
        Ex_industria. Liu. Tout à espreu, Tout de gré.
    \
        Insanire ex iniuria. Terent. Enrager du tort qu'on nous fait.
    \
        Ex insidiis aucupari quam rem agat quis. Plaut. Guetter, S'embuscher, Se mettre en embusche pour guetter que fait aucun.
    \
        Ex insidiis verba dare. Plaut. Tascher, ou Guetter à tromper aucun.
    \
        Ex insidiis interire. Cic. Estre tué par embusches.
    \
        Ex insolentia. Liu. Pour ne l'avoir pas accoustumé.
    \
        Ex insperato. Liu. Sans y avoir pensé, A despourveu, A pied levé.
    \
        Ex_integro aliquid agere. Plin. iunior. Derechef, Tout de nouveau.
    \
        Ex interuallo. Liu. Cic. Par, ou Apres longue espace de temps.
    \
        Iudicare aliquem ex aliorum ingeniis. Terent. Selon la nature des autres.
    \
        Ex iure manu consertum vocare, Id est, ad conserendum. Varro. Sommer en jugement un defendeur en matiere petitoire d'aller sur le lieu contentieux pour y debatre chascun son droict de parolle, et ce faict, en prendre une motte de terre, et la porter en jugement: et sur icelle instituer son action et former sa demande, tout ainsi comme si le Preteur eust esté sur le lieu contentieux.
    \
        Non ex iure manu consertum, sed magis ferro rem repetunt. Cic. Ils veulent ravoir les choses par voye de faict, et non par justice.
    \
        Laborare ex pedibus. Cic. Avoir la goutte aux pieds.
    \
        Lar ex hac familia. Plaut. De ceste famille.
    \
        Ex lege repetere ab aliquo pecuniam. Cic. Faire poursuyte de quelque somme suyvant certaine loy.
    \
        Ex legibus omnes Respublicae optime administrantur. Cic. Par les loix.
    \
        Lorica ex aere. Virgil. D'arain.
    \
        Reuenire ex longinquo. Tacit. Revenir de loingtain pays.
    \
        Ex longo: Sub tempore. Virgil. De long temps.
    \
        Mors consequuta est ex aegritudine. Terent. Elle est morte d'ennuy.
    \
        Ex more. Liu. Selon la coustume.
    \
        Miser ex amore. Plaut. D'amour.
    \
        Noscere potes ex me. Terent. Par moy.
    \
        Ex natura aliquid gerere. Sueton. Suyvant sa nature.
    \
        Ex natura auidus. Plin. De nature.
    \
        Ex numero disertorum homo. Cic. Du nombre.
    \
        Ex obliquo. Plin. De costé.
    \
        Ex occasione ementium. Plin. Selon que les acheteurs viennent, où en ont affaire.
    \
        Ex occulto latrocinari. Plin. En cachette.
    \
        Euanuit ex oculis. Virgil. De devant les yeulx.
    \
        Vnus ex omnibus ciuibus probus. Plaut. De tous les citoyens, Entre tous.
    \
        Ex omnibus seculis. Cic. Depuis que le monde est monde.
    \
        Nec ex_opinato aduersum hostem inuadat. Liu. Contre toute esperance, A despourveu.
    \
        Ex opinione hominum atque fama aliquid scribere. Cic. Suyvant le commun bruit.
    \
        Ex ordine. Virgil. Tout de suite, D'ordre, Par ordre.
    \
        Ortum ex me, ex te. Plaut. C'est de par moy, J'en suis cause.
    \
        Ex parte maiore. Plin. Pour la plus grande partie.
    \
        Ex parte. Liu. En partie.
    \
        Ex pari gratia atruli tibi eam. Plaut. Pour la pareille, Pour te rendre le plaisir.
    \
        Ex praecepto. Plin. Suyvant le commandement qui leur avoit esté faict. \ Ex poenitentia. Sueton. Par repentance.
    \
        Ex praeparato. Liu. De guet a pensé.
    \
        Ex praescripto. Columel. Selon qu'autruy nous a commandé et monstré, et limité.
    \
        Ex_praeterito. Liu. Du passé.
    \
        Procul ex occulto. Terent. De loing estant caché.
    \
        Ex propinquo praeliari. Liu. De pres.
    \
        Ex professo. Quintil. Apertement, Sans desguiser ou dissimuler.
    \
        Ex prouocatione dimicare. Plin. Combatre à l'encontre de celuy qui nous a desfié et appelé.
    \
        Nemo accersitor ex proximo. Plin. iunior. D'ici pres, De chez noz prochains voisins.
    \
        Ex quo fit vt animosior, etc. Cic. Dont advient.
    \
        Ex quo: Sub. tempore. Liu. Duodequadragesimo ferme anno ex quo regnare coeperat. Depuis le temps qu'il avoit commencé à regner.
    \
        Ex quo nominata amicitia. Cic. Dont.
    \
        Ex quo manifestum est, principum disciplinam capere etiam vulgus. Plin. iunior. Dont il appert que, etc.
    \
        Quaerere ex aliquo, pro Interrogare. Cic. Demander à aucun.
    \
        Ex re tua fuerit. Plaut. Ce sera ton prouffit.
    \
        Ex Republica facere. Cic. Au prouffit et utilité de la Republique.
    \
        Ex re et ex tempore constituere aliquid. Cic. Selon que l'affaire et le temps se porteront.
    \
        Sanus non est ex amore. Plaut. D'amour qu'il ha en elle.
    \
        Scire ex aliquo. Terent. De par aucun.
    \
        Ex scripto. Liu. Par escript, Par livre.
    \
        Ex mea sententia. Plaut. Selon mon vouloir et desir, Comme je vouloye, A mon gré.
    \
        Ex sententia non sum hero. Plaut. Je ne suis point au gré de mon maistre, Je ne luy play point.
    \
        Ex sententia seruire hero. Plaut. A son gré.
    \
        Ex sententia seruus. Plaut. Aggreable.
    \
        Ex se nimium exhibet negotii. Plaut. De soymesme.
    \
        Ex se hunc reliquit filium. Plaut. Yssu de son corps.
    \
        Ex sese aliud magis habet. Terent. Il ha quelque chose qui luy touche de plus pres.
    \
        Ex sua quisque parte. Cic. Chascun pour sa part.
    \
        Ex somno timere. Cels. Apres avoir dormi.
    \
        Ex superuacuo. Liu. Superfluement, Inutilement.
    \
        Ex ipsa re mihi incidit suspicio. Terent. Il me veint en souspecon, voyant la chose comme elle alloit.
    \
        Ex_tempore parare. Sallust. Sur le champ, Tout à coup, Sans y penser, Tout à l'heure mesme, Selon le temps, Selon que l'affaire le requiert.
    \
        Audiuimus alium non ab initio fecisse, sed ex tempore aliquo confecisse. Cic. On nous raconte d'un autre qui au commencement ne souloit point faire de papier journal, qui neantmoins dés quelque temps apres en feit.
    \
        Ex illo tempore. Virgil. Depuis ce temps là.
    \
        In quibus officium ex tempore quaeritur. Cic. Selon le temps.
    \
        Ex_templo. Liu. Soubdainement, Incontinent, Tantost.
    \
        Ex toto. Plin. Du tout, Totalement.
    \
        Ex_transuerso quidam adortus transfigit. Liu. De costé, De travers, A la traverse. \ Ex tuto. Liu. Seurement, En seureté.
    \
        Ex vano. Liu. En vain.
    \
        Ex verbis tuis. Plaut. Selon que tu dis, A te ouir parler.
    \
        Celebrare facta alicuius ex veritate. Tacit. Au vray, Selon la verité.
    \
        Ex vero nomine vocor Robertus. Plautus. Mon vray nom est Robert.
    \
        Venire ex gratia in inuidiam. Plin. iunior. Venir de grace et credit à estre hay.
    \
        Ex summis opibus, viribusque vsque experire, nitere. Plaut. Tasche de tout ton povoir, et de toute ta force.
    \
        Illud accidit valde ex voluntate. Cic. Selon mon vouloir.
    \
        Ingredi aliquid ex voluntate alterius. Quintil. Du vouloir.
    \
        Vocare panem ex iure hesterno. Terent. Mouillé et trempé au brouet du jour de devant.
    \
        Ex voto. Plaut. Suyvant le veu, Par le veu.
    \
        Ex vino vacillantes. Quintil. D'avoir trop beu.
    \
        Ex vtero. Plaut. Dés qu'il estoit encore au ventre de sa mere.
    \
        Ex vsu tuo est. Plaut. C'est pour ton prouffit.

    Dictionarium latinogallicum > ex

  • 15 eximo

    eximo, ĕre, ēmi, emptum [ex + emo] - tr. - [st2]1 [-] ôter en prenant, ôter, enlever, retrancher, tirer de, retirer, arracher. [st2]2 [-] délivrer de, libérer de, soustraire à. [st2]3 [-] user jusqu’au bout, consumer, épuiser, prendre entièrement (le temps).    - eximere aliquid de dolio: retirer qqch. du tonneau.    - eximere unum mensem ex anno: retrancher un mois de l'année.    - eximere medullam e caule, Plin. 26, 11, 71, § 116: extraire la moelle d'une tige.    - ne tu ex reis eximerere, Cic. Verr. 2, 2, 40, § 99: ne te retranche pas du nombre des accusés.    - eximere dentem alicui: enlever une dent à qqn.    - eximere lienem cani viventi, Plin. 30, 6, 17, § 51: enlever la rate à un chien vivant.    - eximere urbem (ex) obsidione: délivrer une ville du blocus, débloquer une ville assiégée.    - eximere aliquem metu, Plaut. Rud. 1.4.13: délivrer qqn de la crainte.    - diem dicendo eximere: épuiser la journée en gardant la parole.    - quia ea res exemisset illum diem, Liv. 1, 50, 8: parce que cette affaire avait pris toute la journée.
    * * *
    eximo, ĕre, ēmi, emptum [ex + emo] - tr. - [st2]1 [-] ôter en prenant, ôter, enlever, retrancher, tirer de, retirer, arracher. [st2]2 [-] délivrer de, libérer de, soustraire à. [st2]3 [-] user jusqu’au bout, consumer, épuiser, prendre entièrement (le temps).    - eximere aliquid de dolio: retirer qqch. du tonneau.    - eximere unum mensem ex anno: retrancher un mois de l'année.    - eximere medullam e caule, Plin. 26, 11, 71, § 116: extraire la moelle d'une tige.    - ne tu ex reis eximerere, Cic. Verr. 2, 2, 40, § 99: ne te retranche pas du nombre des accusés.    - eximere dentem alicui: enlever une dent à qqn.    - eximere lienem cani viventi, Plin. 30, 6, 17, § 51: enlever la rate à un chien vivant.    - eximere urbem (ex) obsidione: délivrer une ville du blocus, débloquer une ville assiégée.    - eximere aliquem metu, Plaut. Rud. 1.4.13: délivrer qqn de la crainte.    - diem dicendo eximere: épuiser la journée en gardant la parole.    - quia ea res exemisset illum diem, Liv. 1, 50, 8: parce que cette affaire avait pris toute la journée.
    * * *
        Eximo, eximis, pe. cor. exemi, pen. prod. exemptum, eximere, ab ex et emo compositum. Oster.
    \
        Eximere cupressos cum radicibus. Cato. Arracher.
    \
        Eximere lapides sub terra. Plaut. Oster, Tirer des pierres de dessoubs terre.
    \
        Eximere in libertatem. Liuius. Oster de servitude, et mettre en liberté.
    \
        Actionem eximere. Vlpianus. Faire à aucun perdre ou perir son action à faulte de l'avoir intentee dedens le temps prefix.
    \
        Curam. Plaut. Oster le soulci, Delivrer de soulci.
    \
        Diem. Liu. Trouver moyen qu'un temps s'escoule sans ce qu'aucune chose destinee et deliberee se face.
    \
        Eximitur dies. Plin. iunior. Le jour se passe et s'escoule.
    \
        Eximere dubitationem. Liu. Oster.
    \
        Labem concretam eximere. Virg. Oster, ou Nettoyer.
    \
        Lassitudinem. Plaut. Deslasser.
    \
        Tempus. Cicero. Passer et consumer le temps, Faire escouler le temps.
    \
        Eximere de vel ex reis. Cicero. Declarer une accusation et delation faicte d'aucun crime à l'encontre d'aucun non recevable, Donner congé à la partie accusee contre l'accusateur et delateur à faulte de comparoir.
    \
        Nomen alicuius de tabulis eximere. Cicero. Oster, Effacer, Rayer.
    \
        E vinculis aliquem eximere. Cic. Oster des liens, Deslier.
    \
        Eximere ex aerariis. Cic. Oster et rayer du roule auquel estoyent enroulez ceulx qui s'appeloyent AErarii. Vide AERARIVS.
    \
        Ex culpa. Cic. Excuser.
    \
        Ex miseriis. Plaut. Delivrer.
    \
        Ex obsidione aliquos. Cic. Delivrer du siege qui estoit devant une ville.
    \
        Eximere, cum ablatiuo: vt Eximere metu. Plaut. Mettre hors et delivrer d'une paour.
    \
        Vinculis. Plaut. Oster des liens.
    \
        Seruitute. Liu. Delivrer de servitude.
    \
        Seruitio. Liu. Delivrer de servage.
    \
        Vmbris infernis aliquem eximere. Sil. L'exempter et preserver de mort.
    \
        Eximere, cum datiuo constructum: vt Eximi noxae. Liuius. Estre absouls et quicte d'aucun forfaict, Quand on donne pardon ou remission à aucun.
    \
        Honoribus. Plin. iunior. Priver.
    \
        Memoriae. Suet. Abolir du tout, Faire qu'il n'en soit plus de memoire, Oster de la memoire, Qu'il n'en soit plus parlé.
    \
        Notae. Gell. Luy faire grace de la note qu'on luy vouloit imposer.
    \
        Numero. Quintil. Choisir, Mettre à part.
    \
        Eximere in ius vocatum. Paulus. Retenir et empescher celuy qui est adjourné de ne comparoir à son assignation.
    \
        Reum eximere. Vlpianus. Donner grace à un criminel, Le descharger de toute accusation, et mettre hors de proces.
    \
        Eximere, Preserver, Eximer, Exempter.
    \
        Vt vis non exemit Achillem. Propertius. La force n'a point exempté ne preservé Achilles de la mort.

    Dictionarium latinogallicum > eximo

  • 16 vinculum

    vinculum (vinclum), i, n. [st2]1 [-] lien, attache. [st2]2 [-] ruban (d'une coiffure), bandeau, couronne. [st2]3 [-] laisse (pour les chiens). [st2]4 [-] courroie (de ceste). [st2]5 [-] lacet (pour prendre les oiseaux). [st2]6 [-] ceinture (de tunique). [st2]7 [-] Tib. cordon (de chaussure); chaussure. [st2]8 [-] cordon (pour sceller les lettres). [st2]9 [-] cordon (pour fermer un tonneau, une jarre). [st2]10 [-] câble, amarre (de navire). [st2]11 [-] liens (d'un prisonnier), chaînes, fers, menottes. [st2]12 [-] lien, noeud, engagement.    - ducere in vincula aliquem: conduire qqn dans les fers, conduire qqn en prison.    - conjicere in vincula aliquem: jeter qqn dans les fers, jeter qqn en prison.    - moribus suis Orgetoricem ex vinculis causam dicere coegerunt, Caes. BG. 1, 4: selon leurs coutumes, ils forcèrent Orgétorix à plaider sa cause après s'être constitué prisonnier.
    * * *
    vinculum (vinclum), i, n. [st2]1 [-] lien, attache. [st2]2 [-] ruban (d'une coiffure), bandeau, couronne. [st2]3 [-] laisse (pour les chiens). [st2]4 [-] courroie (de ceste). [st2]5 [-] lacet (pour prendre les oiseaux). [st2]6 [-] ceinture (de tunique). [st2]7 [-] Tib. cordon (de chaussure); chaussure. [st2]8 [-] cordon (pour sceller les lettres). [st2]9 [-] cordon (pour fermer un tonneau, une jarre). [st2]10 [-] câble, amarre (de navire). [st2]11 [-] liens (d'un prisonnier), chaînes, fers, menottes. [st2]12 [-] lien, noeud, engagement.    - ducere in vincula aliquem: conduire qqn dans les fers, conduire qqn en prison.    - conjicere in vincula aliquem: jeter qqn dans les fers, jeter qqn en prison.    - moribus suis Orgetoricem ex vinculis causam dicere coegerunt, Caes. BG. 1, 4: selon leurs coutumes, ils forcèrent Orgétorix à plaider sa cause après s'être constitué prisonnier.
    * * *
        Vinculum, vinculi, pen. corr. Dicimus et Vinclum, vincli, per syncopam. Colum. Un lieu.
    \
        - digitorum vincula collo Iniicit. Ouid. Il m'empoigne au col, et me serre des doigts.
    \
        Fabrilia. Ouid. Chaines de fer.
    \
        Iuncea. Ouid. Liens de jonc.
    \
        Addere manus alicuius in vincla. Ouid. Luy lier les mains.
    \
        Adhibere vincula captis. Ouid. Lier ceuls qu'on a prins.
    \
        Adimere vincula canibus. Ouid. Deslier.
    \
        Arcebant vincula palma. Virg. Luy estraignoyent et serroyent les mains, Elle avoit les mains liees.
    \
        Demere vincla pedibus. Ouid. Deslier les souliers.
    \
        Excidere vinclis. Virgil. Eschapper hors des liens.
    \
        Exutae vinclis palmae. Virgil. Mains desliees.
    \
        Imposita capiti vincla. Seneca. Couronne mise sur la teste.
    \
        Indere vincula. Tacit. Lier.
    \
        Leuare vincla alicui. Virgil. Le deslier.
    \
        Nectere vincula alicui. Virgil. Le lier.

    Dictionarium latinogallicum > vinculum

  • 17 habeo

    uī, itum, ēre
    1)
    а) держать (aliquid manibus O; перен. aliquem in vinculis Sl)
    arma procul h. Tизбегать войны
    quinquaginta milia in armis h. Lсодержать 50-тысячную армию
    б) удерживать, задерживать ( milites in castris Sl)
    2) носить (anulum in digito Ter; tunĭcam, mitram, gladium C)
    3) сохранять, брать ( sibi aliquid C)
    res tuas tibi habeas (тж. habe и habeto) Pl, C etc. — возьми себе то, что твоё; но
    conjugem suas res sibi h. jubere C — велеть жене забрать свои вещи, т. е. объявить ей о разводе
    5) (о заседаниях, собраниях) проводить (h. contionem, senatum C)
    6) содержать, заключать в себе (epistula nihil habet C; domus tres habuit thalamos O)
    7) устраивать, предпринимать (negotium, disputationem, censum C)
    8) совершать, проделывать, производить
    alicui honorem h. T etc. — воздавать (оказывать) кому-л. почести или C выплачивать гонорар
    rationem h. Cподсчитывать
    h. aliquid curae Q, Nep — заботиться о чём-л.
    anxium aliquem h. PJ, T, bAfr — тревожить кого-л.
    certamen h. Flдать сражение
    dolorem h. C — причинять боль, доставлять огорчение
    h. aliquem despicātui Pl (ludibrio Ter) — презирать (высмеивать) кого-л.
    aliquem (in) magno honore h. Cs etc. — глубоко чтить кого-л.
    aliquem in odio h. C — ненавидеть кого-л.
    urbem in obsidione h. Cподвергать город осаде
    aliquem falsum h. O — обманывать кого-л.
    aliquem cognītum h. C, Nep etc. — хорошо знать кого-л.
    vectigalia redempta h. Csдержать подати на откупе
    9) (про)жить, проводить (vitam in obscuro Sl; aetatem a re publica procul Sl)
    10) обращаться, поступать, обходиться (h. aliquem male Cs, benigne Sl; aliquem servorum loco h. Cs)
    11)
    а) рассматривать, считать (aliquem pro amico Cs; aliquid pro certo C)
    h. aliquid in aliquā re (inter aliquas res или alicui rei) C, L etc. — считать что-л. чём-л.
    et est turpe et apud omnes habetur Sen — это постыдно, да таким оно всеми и признаётся
    aliquid aegre ( graviter) h. Sl, L — быть недовольным чём-л., но
    б) pass. haberi быть на (хорошем) счету, пользоваться влиянием, иметь вес
    habes, habeberis Pt и quantum habeas, tanti habeāris погов. LM — есть у тебя кое-что, тогда и ты будешь кое-кем
    12)
    а) иметь, обладать (unicam filiam, magnam pecuniam C)
    h. cuncta neque haberi Sl — владеть всем, но не быть подвластным никому
    amor habendi V etc. — любостяжание, стяжательство
    in matrimonio (или uxorem) aliquam h. C etc. — быть женатым на ком-л.
    h. timorem Cбояться
    aliquem obvium h. O — встречать кого-л.
    (in) animo h. Cнамереваться
    в) pass. haberi принадлежать (agri regi Apioni quondam habĭti T) или находиться, быть
    13) населять, жить, обитать, занимать (Capuam L; castra, tecta urbis Nep etc.)
    Syracusis h. Plжить в Сиракузах
    14) разводить, держать ( pecora Ph)
    15) лелеять, питать, испытывать ( odium in aliquem C — ср. 17.; amorem erga aliquem C; fidem alicui L; spem alicujus rei Sl etc.)
    h. spem de aliquo C — возлагать надежду на кого-л.
    16) быть в состоянии, мочь ( haec habeo affirmare L)
    17) причинять, вызывать, внушать ( laetitiam C)
    admirationem h. Cвнушать удивление
    habet hoc virtus, ut... C — особенность добродетели состоит в том, что...
    19) долженствовать, считать нужным ( habeo respondendum T)
    20) знать, быть знакомым (h. sententias C, consilia alicujus Su)
    non habeo, quod dicam C — не знаю, что мне сказать
    habendum est... C — следует иметь в виду...
    21) ( чаще se h. или haberi) чувствовать себя, находиться в каком-л. состоянии, обстоять (se bene, male h. Pl, Ter, C, L etc.)
    ut nunc res se habet C — так, как дело обстоит сейчас
    se graviter h. C и male morbo haberi Ap — быть тяжело больным; но
    facile haberi sine damno Sl — легко отделаться, не потерпеть никакого ущерба
    bene (se) habet C, L, Pt — хорошо, всё в порядке
    22) с part. pf. в значении прошедшего совершённого (зародыш прошедшего составного современных романских и германских языков, типа passe compose и past perfect)
    aliquid habeo ab aliquo emptum C — я что-л. купил у кого-л.
    habeo aliquid comprensum C — я что-л. понял

    Латинско-русский словарь > habeo

  • 18 habeo

    hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
    I.
    In gen.
    A.
    Of personal subjects.
    1.
    With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

    aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

    Caes. B. G. 1, 18, 6:

    si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

    Cic. Rep. 1, 37 fin.:

    quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    cum ille haberet filium delicatiorem,

    id. de Or. 2, 64, 257:

    quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

    Hor. S. 1, 6, 91:

    habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

    id. ib. 1, 3, 11:

    fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

    id. Rep. 3, 10:

    tantas divitias habet,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

    aurum,

    id. ib. 2, 3, 35; and:

    vectigalia magna Divitiasque,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    tantum opum,

    Cic. Rep. 1, 48:

    classes,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    naves,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

    denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 92:

    tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

    id. Ep. 1, 17, 50:

    Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

    Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

    longe fuge,

    Hor. S. 1, 4, 34:

    leges in monumentis habere,

    Cic. Rep. 2, 14:

    hostis habet muros,

    Verg. A. 2, 290:

    hostis habet portus,

    Val. Fl. 3, 45 al.:

    quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

    Cic. Rep. 1, 10:

    Ciceronem secum,

    id. Att. 4, 9, 2; cf.:

    ea legione, quam secum habebat,

    Caes. B. G. 1, 8, 1:

    secum senatorem,

    Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

    also: magnum numerum equitatus circum se,

    Caes. B. G. 1, 18, 5:

    haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

    quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

    Hor. Ep. 2, 2, 52:

    qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

    Cic. Rep. 1, 17.—
    2.
    With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

    Cic. Div. 2, 45, 95:

    febrim,

    id. Fam. 7, 26, 1:

    instrumenta animi,

    id. Rep. 3, 3:

    nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

    id. ib. 1, 2:

    in populos perpetuam potestatem,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    in populum vitae necisque potestatem,

    id. ib. 3, 14; so,

    potestatem,

    id. ib. 2, 29; 32;

    36: eo plus auctoritatis,

    id. ib. 3, 16:

    ornamenta dicendi,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    summam prudentiam summamque vim dicendi,

    id. ib. 1, 20, 89:

    Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

    id. N. D. 1, 6, 15:

    neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

    Caes. B. G. 4, 20 fin.:

    nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

    Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

    spem in fide alicujus,

    Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

    tantum spei ad vivendum,

    id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

    also: summam spem de aliquo,

    id. Lael. 3, 11:

    odium in equestrem ordinem,

    id. Clu. 55, 151:

    metum,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

    rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

    Cic. Att. 8, 10:

    neque modum neque modestiam victores habere,

    observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

    v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

    Cic. Att. 1, 6; cf.:

    haec habui de amicitia quae dicerem,

    this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
    (β).
    With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

    habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

    rogas, ut id mihi habeam curare,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

    Lact. 4, 12, 15:

    habemus humiliare eum in signo,

    id. 4, 18, 22:

    quod plurimae haereses haberent existere,

    id. 4, 30, 2:

    etiam Filius Dei mori habuit,

    Tert. Hab. Mul. 1:

    si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

    id. Apol. 37:

    de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

    Col. 5, 5, 3:

    praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 8, 12:

    si nunc primum statuendum haberemus,

    Tac. A. 14, 44:

    cum respondendum haberent,

    id. Or. 36.—
    B.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

    Cic. Rep. 2, 22:

    locus ille nihil habet religionis,

    id. Leg. 2, 22, 57:

    humani animi eam partem, quae sensum habeat,

    id. Div. 1, 32, 70:

    animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

    Sall. J. 2, 3:

    divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

    id. Rep. 1, 42; cf.:

    nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

    id. ib. 1, 28:

    ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

    id. ib. 1, 27:

    nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

    id. ib. 1, 31:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. ib. 1, 4; cf.:

    viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

    id. Fam. 5, 12, 5:

    habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

    id. Rep. 2, 4:

    quid habet illius carminis simile haec oratio?

    id. ib. 1, 36:

    magnam habet vim disciplina verecundiae,

    id. ib. 4, 6 et saep.:

    quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

    Sen. Ep. 119 med.; cf.:

    animalia somnus habebat,

    Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

    me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

    Verg. A. 6, 521; cf.:

    non me impia namque Tartara habent,

    id. ib. 5, 734:

    habentque Tartara Panthoiden,

    Hor. C. 1, 28, 9:

    qui (metus) major absentes habet,

    id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

    et habet mortalia casus,

    Luc. 2, 13:

    terror habet vates,

    Stat. Th. 3, 549.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

    miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

    Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

    in nummis,

    id. Att. 8, 10:

    in Salentinis aut in Brutiis,

    i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

    et belli rabies et amor successit habendi,

    Verg. A. 8, 327; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
    2. (α).
    With an objectclause:

    de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

    Cic. Fam. 1, 5, 3:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6:

    haec fere dicere habui de natura deorum,

    this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

    quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

    id. Balb. 14, 33:

    habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    illud affirmare pro certo habeo, etc.,

    Liv. 44, 22, 4:

    sic placet, an melius quis habet suadere?

    Hor. Epod. 16, 23.—
    (β).
    With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

    or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    de pueris quid agam, non habeo,

    id. Att. 7, 19:

    usque eo quid arguas non habes,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    quid huic responderet, non habebat,

    id. Mur. 12, 26:

    nec quid faceret habebat,

    id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

    qui, quo se reciperent, non haberent,

    Caes. B. G. 4, 38, 2:

    nihil habeo, quod ad te scribam,

    Cic. Att. 7, 19:

    nil habeo, quod agam,

    Hor. S. 1, 9, 19; and:

    nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

    Cic. Lael. 27, 103.—
    B.
    To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

    anulus in digito subter tenuatur habendo,

    i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

    aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

    Ov. Am. 1, 8, 51:

    quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

    Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

    magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

    Tac. A. 4, 44.—Hence,
    2.
    To hold, use, wield, handle, manage:

    nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

    Tac. A. 2, 14.— Trop.:

    quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

    Sall. C. 5, 9; cf.:

    reipublicae partes,

    Tac. A. 4, 6 init.
    C.
    To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

    aliquem in obsidione,

    Caes. B. C. 3, 31, 3:

    aliquem in liberis custodiis,

    Sall. C. 47, 3; so,

    aliquem in custodiis,

    id. ib. 52, 14:

    aliquem in vinculis,

    id. ib. 51 fin.;

    for which also: in custodiam habitus,

    i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

    quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

    Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

    cum talem virum in potestatem habuisset,

    Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    id. ib. 79, 3:

    alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

    Liv. 26, 24:

    aegros in tenebris,

    Cels. 3, 18:

    aquam caelestem sub dio in sole,

    Col. 12, 12, 1:

    in otio militem,

    Liv. 39, 2, 6; cf.:

    legiones habebantur per otium,

    Tac. H. 1, 31:

    externa sine cura habebantur,

    id. A. 1, 79 init.:

    exercitus sine imperio et modestia habitus,

    Sall. J. 44, 1:

    quos ille postea magno in honore habuit,

    Caes. B. C. 1, 77, 2;

    for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

    id. B. G. 5, 54, 4:

    habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

    i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

    ita me mea forma habet sollicitum,

    Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

    miserrimum ego hunc habebo amasium,

    id. Cas. 3, 3, 27 al.:

    laetum Germanicum,

    Tac. A. 2, 57; 65:

    sollicitum habebat cogitatio,

    Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
    2.
    With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

    cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

    Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

    an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

    id. 7, 2, 37:

    istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

    Cic. Fl. 29, 71:

    obvium habuerunt patrem,

    Quint. 7, 1, 29:

    reliquas civitates stipendiarias,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    quod (cognomen) habes hereditarium,

    Cic. Rep. 6, 11:

    quae habuit venalia,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

    qui auro habeat soccis suppactum solum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

    me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

    have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

    inclusum in curia senatum habuerunt,

    Cic. Att. 6, 2, 8:

    (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

    id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

    si nondum eum satis habes cognitum,

    id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

    decumas ad aquam deportatas,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    domitas habere libidines,

    id. de Or. 1, 43, 194:

    omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

    innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

    id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

    quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

    Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

    in adversariis scriptum habere (nomen),

    id. Rosc. Com. 3, 9:

    de Caesare satis dictum habebo,

    id. Phil. 5, 19, 52:

    bellum habere susceptum,

    id. Agr. 2, 6, 14:

    quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

    id. Att. 1, 6, 1:

    ut omnes labores, pericula consueta habeam,

    Sall. J. 85, 7:

    compertum ego habeo,

    id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
    3.
    Also, with a double object, to make, render:

    praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

    Sall. C. 41, 5:

    qui pascua publica infesta habuerant,

    Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

    necdum omnia edita facinora habent,

    id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

    anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

    Plin. Ep. 2, 9, 1:

    sed Pompeium gratia impunitum habuit,

    kept, Vell. 2, 1, 5.—
    4.
    Hence:

    in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

    Sall. J. 14, 1:

    in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

    Curt. 6, 9, 12:

    majora in eo obsequia habiturus,

    Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
    5.
    To have or hold a person in any manner, to treat, use:

    is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 64:

    equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

    Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

    exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

    Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

    eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

    id. J. 103, 5; 113, 2:

    Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

    Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

    video quam molliter tuos habeas,

    Plin. Ep. 5, 19, 1:

    militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

    Curt. 8, 8, 11:

    virgines tam sancte habuit,

    id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

    male habere aliquem,

    Nep. Eum. 12, 1:

    neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

    Tac. A. 2, 10.—
    6.
    With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
    (α).
    Habere se:

    Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

    Cic. Att. 7, 2, 3:

    praeclare te habes, cum, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

    ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

    id. Att. 11, 7, 4:

    Bene habemus nos,

    id. ib. 2, 8, 1:

    ego me bene habeo,

    am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

    male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

    id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

    quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

    ita se res habet, ut ego, etc.,

    id. Quint. 1, 2:

    sic profecto res se habet,

    id. de Or. 2, 67, 271:

    scire aveo, quomodo res se habeat,

    id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

    ut se tota res habeat,

    id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

    ut meae res sese habent,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
    (β).
    Mid.:

    virtus clara aeternaque habetur,

    exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

    sicuti pleraque mortalium habentur,

    as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
    (γ).
    Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

    I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

    bene habent tibi principia,

    Ter. Phorm. 2, 3, 82:

    bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

    it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

    magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

    so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
    D.
    To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

    aliquem fidelem sibi habere,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

    deos aeternos et beatos,

    Cic. N. D. 1, 17, 45:

    id habent hodie vile et semper habuerunt,

    id. Balb. 22, 51:

    maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

    id. Brut. 15, 61:

    Ut et rex et pater habereter omnium,

    id. Rep. 1, 36; 2, 21:

    parentem Asiae et dici et haberi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

    eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

    cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7:

    nihil pensi habere,

    Quint. 11, 1, 29; cf.

    also: an perinde habenda sit haec atque illa,

    id. 7, 3, 11:

    sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

    aliquem pro hoste,

    Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

    nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

    Cic. Fam. 5, 20, 2:

    licet omnia Italica pro Romanis habeam,

    Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

    istuc jam pro facto habeo,

    Cic. Att. 13, 1, 2:

    Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

    to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

    id obliviscendum, pro non dicto habendum,

    Liv. 23, 22, 9:

    hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

    Cic. Att. 5, 5 fin.:

    aliquem in deorum numero,

    id. N. D. 1, 14, 36:

    aliquem in hostium numero,

    Caes. B. G. 1, 28, 1:

    aliquem suorum In numero,

    Hor. S. 2, 6, 41;

    for which also: hostium numero haberi,

    Cic. Att. 11, 6, 6:

    numero impiorum ac sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

    quem Aegyptii nefas habent nominare,

    Cic. N. D. 3, 22, 56:

    mutare nefas habent,

    Quint. 12, 8, 6:

    nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

    to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

    you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

    non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

    sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    unum hoc sic habeto: si, etc.,

    id. ib. 2, 6 fin.:

    sic habeto: omnibus, etc.,

    id. Rep. 6, 13:

    enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

    id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

    id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

    Cic. Fam. 13, 29, 2:

    tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

    id. ib. 2, 8, 2.—
    2.
    To take, accept, bear, submit to, endure:

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

    Sall. C. 51, 11:

    egestas facile habetur sine damno,

    id. ib. 6, 37:

    quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

    Tac. A. 4, 21:

    neque tantum maleficium impune habendum,

    id. ib. 3, 70;

    12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

    Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
    E.
    To hold, have possession of, occupy, a place:

    urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    qui mortales initio Africam habuerint,

    id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

    Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

    rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    Hispaniae tribus legionibus habebantur,

    id. ib. 4, 5; 12, 54.—
    2.
    More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

    ille geminus qui Syracusis habet,

    Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

    ubi nunc adulescens habet?

    id. Trin. 1, 2, 156:

    apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

    Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

    situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

    Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
    F.
    To spend, pass (time, etc.):

    aetatem procul a republica,

    Sall. C. 4, 1:

    vitam,

    id. ib. 51, 12 al.—
    G.
    To have in one's mind, to know, be acquainted with:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

    nunc cognosce de Bruto,

    there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

    habetis igitur primum ortum tyranni,

    id. Rep. 2, 27:

    habetis sermonem bene longum hominis,

    id. de Or. 2, 88, 361; cf.

    also: habes nostras sententias,

    Suet. Claud. 4:

    habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

    Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
    H.
    To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

    habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

    Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
    K.
    To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

    alium quaerebam, iter hac habui,

    made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

    ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

    iter,

    id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

    vias,

    Luc. 2, 439:

    C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

    to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    senatum,

    id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

    concilia,

    id. B. G. 5, 53, 4:

    contionem,

    Cic. Att. 4, 1, 6:

    censum,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    delectum (militum),

    id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

    v. delectus: ludos,

    Suet. Rhet. 1:

    sermonem,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

    orationem,

    to deliver, id. Rep. 1, 46:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    id. ib. 6, 9 fin.:

    disputationem,

    id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

    dialogum,

    Cic. Att. 2, 9, 1:

    verba,

    id. de Or. 2, 47, 190:

    querelam de aliquo apud aliquem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

    controversiam de fundo cum aliquo,

    id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

    deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

    caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

    latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

    Caes. B. G. 6, 23, 6.—
    L.
    Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

    istum exheredare in animo habebat,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

    hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

    Caes. B. G. 6, 7, 5:

    neque bello eum invadere animo habuit,

    Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
    M.
    Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

    Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

    res tuas tibi habeas or habe,

    Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

    illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

    Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

    apage sis amor: tuas tibi res habeto,

    Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

    secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    verum haec tu tecum habeto,

    id. Att. 4, 15, 6.—
    N.
    Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

    postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

    Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

    duxi, habui scortum,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

    habeo, inquit, non habeor a Laide,

    Cic. Fam. 9, 26, 2.—
    O.
    Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

    desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

    Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
    2.
    Transf.:

    hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

    Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

    Certe captus est! Habet!

    Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
    2.
    Trop.:

    ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

    Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
    B.
    In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

    corpulentior videre atque habitior,

    Plaut. Ep. 1, 1, 8:

    si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > habeo

  • 19 vinclum

    vincŭlum, or (also in class. prose), contr., vinclum, i, n. [id.], that with which any thing is bound, a band, bond, rope, cord, fetter, tie (cf.: catena, manica, compes).
    I.
    Lit.:

    corpora constricta vinculis,

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    nodos et vincula rupit,

    Verg. A. 5, 510:

    hic fessas non vincula naves Ulla tenent,

    id. ib. 1, 168:

    Chio solvite vincla cado,

    Tib. 2, 1, 28:

    tunicarum vincla relaxat,

    Ov. F. 2, 321:

    quamvis Charta sit a vinclis non labefacta suis,

    i. e. the seal, id. P. 3, 7, 6:

    chartae sua vincula dempsi,

    id. Tr. 4, 7, 7:

    epistolae laxare,

    Nep. Paus. 4, 1:

    pennarum vincula,

    Ov. M. 8, 226:

    et Tyrrhena pedum circumdat vincula plantis,

    Verg. A. 8, 458;

    so of sandals,

    Tib. 1, 5, 66; Ov. F. 1, 410; 2, 324; 3, 823.—
    2.
    Esp. in the plur., of the fetters of prisoners, and hence sometimes to be rendered prison; and vincula publica, the state-prison:

    mitto vincla, mitto carcerem, mitto verbera, mitto secures,

    Cic. Verr. 2, 3, 24, § 59:

    aliquem aeternis tenebris vinculisque mandare,

    id. Cat. 4, 5, 10:

    de convivio in vincla atque in tenebras abripi,

    id. Verr. 2, 4, 10, § 24: in vincula conjectus, Caes. B. G, 3, 9;

    4, 27: in vincula duci,

    Liv. 3, 13, 4; 3, 49, 2; 3, 56, 4; 3, 57, 5; 5, 9, 4; 9, 34, 24; 38, 56, 9; Vell. 2, 7, 2 al.:

    in vinculis et catenis,

    Liv. 6, 16, 2;

    ex vinculis causam dicere,

    i. e. to plead in chains, Caes. B. G. 1, 4:

    publica,

    Nep. Milt. 7, 6; id. Paus. 2, 2; id. Cim. 1, 1; Paul. Sent. 5, 17, 3; 5, 26, 1.—
    II.
    Trop., a bond, fetter, tie, band:

    qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,

    Cic. Rep. 6, 14, 14:

    vinculum ad astringendam fidem,

    id. Off. 3, 31, 111; cf.:

    victum ingens vinculum fidei,

    Liv. 8, 28, 8:

    vincula revellit non modo judiciorum, sed etiam utilitatis vitaeque communis,

    Cic. Caecin. 25, 70:

    vinculum ingens immodicae cupiditatis injectum est,

    Liv. 10, 13, 14: quae (beneficium et gratia) sunt vincula concordiae, Cic. Fin. 2, 35, 117:

    vinculis et propinquitatis et affinitatis conjunctus,

    id. Planc. 11, 27:

    vincla summae conjunctionis,

    id. Att. 6, 2, 1:

    accedit maximum vinculum, quod ita rem publicam geris, ut, etc.,

    id. Fam. 15, 11, 2:

    quod vinclum, quaeso, deest nostrae conjunctioni,

    id. ib. 5, 15, 2:

    ne cui me vinclo vellem jugali,

    Verg. A. 4, 16; cf. Ov. M. 9, 549:

    excusare laborem et mercenaria vincla,

    Hor. Ep. 1, 7, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > vinclum

  • 20 vinculum

    vincŭlum, or (also in class. prose), contr., vinclum, i, n. [id.], that with which any thing is bound, a band, bond, rope, cord, fetter, tie (cf.: catena, manica, compes).
    I.
    Lit.:

    corpora constricta vinculis,

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    nodos et vincula rupit,

    Verg. A. 5, 510:

    hic fessas non vincula naves Ulla tenent,

    id. ib. 1, 168:

    Chio solvite vincla cado,

    Tib. 2, 1, 28:

    tunicarum vincla relaxat,

    Ov. F. 2, 321:

    quamvis Charta sit a vinclis non labefacta suis,

    i. e. the seal, id. P. 3, 7, 6:

    chartae sua vincula dempsi,

    id. Tr. 4, 7, 7:

    epistolae laxare,

    Nep. Paus. 4, 1:

    pennarum vincula,

    Ov. M. 8, 226:

    et Tyrrhena pedum circumdat vincula plantis,

    Verg. A. 8, 458;

    so of sandals,

    Tib. 1, 5, 66; Ov. F. 1, 410; 2, 324; 3, 823.—
    2.
    Esp. in the plur., of the fetters of prisoners, and hence sometimes to be rendered prison; and vincula publica, the state-prison:

    mitto vincla, mitto carcerem, mitto verbera, mitto secures,

    Cic. Verr. 2, 3, 24, § 59:

    aliquem aeternis tenebris vinculisque mandare,

    id. Cat. 4, 5, 10:

    de convivio in vincla atque in tenebras abripi,

    id. Verr. 2, 4, 10, § 24: in vincula conjectus, Caes. B. G, 3, 9;

    4, 27: in vincula duci,

    Liv. 3, 13, 4; 3, 49, 2; 3, 56, 4; 3, 57, 5; 5, 9, 4; 9, 34, 24; 38, 56, 9; Vell. 2, 7, 2 al.:

    in vinculis et catenis,

    Liv. 6, 16, 2;

    ex vinculis causam dicere,

    i. e. to plead in chains, Caes. B. G. 1, 4:

    publica,

    Nep. Milt. 7, 6; id. Paus. 2, 2; id. Cim. 1, 1; Paul. Sent. 5, 17, 3; 5, 26, 1.—
    II.
    Trop., a bond, fetter, tie, band:

    qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,

    Cic. Rep. 6, 14, 14:

    vinculum ad astringendam fidem,

    id. Off. 3, 31, 111; cf.:

    victum ingens vinculum fidei,

    Liv. 8, 28, 8:

    vincula revellit non modo judiciorum, sed etiam utilitatis vitaeque communis,

    Cic. Caecin. 25, 70:

    vinculum ingens immodicae cupiditatis injectum est,

    Liv. 10, 13, 14: quae (beneficium et gratia) sunt vincula concordiae, Cic. Fin. 2, 35, 117:

    vinculis et propinquitatis et affinitatis conjunctus,

    id. Planc. 11, 27:

    vincla summae conjunctionis,

    id. Att. 6, 2, 1:

    accedit maximum vinculum, quod ita rem publicam geris, ut, etc.,

    id. Fam. 15, 11, 2:

    quod vinclum, quaeso, deest nostrae conjunctioni,

    id. ib. 5, 15, 2:

    ne cui me vinclo vellem jugali,

    Verg. A. 4, 16; cf. Ov. M. 9, 549:

    excusare laborem et mercenaria vincla,

    Hor. Ep. 1, 7, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > vinculum

См. также в других словарях:

  • obliger — Obliger, actif. acut. Authorare, Astringere, Obligare. Obliger aucun à soy par luy faire plaisir, Deuincere sibi aliquem beneficiis, Obstringere sibi aliquem munere, Obligare sibi aliquem. Obliger à soy aucun, ou s obliger à autruy de comparoir… …   Thresor de la langue françoyse

  • prison — Prison, De Prensus, syncopé de Prehensus vient de Prins, ou Pris. De Pris vient Prison, le lieu où lon met ceux qui sont Pris, et de Prison, Prisonnier, Carcer, Ergastulum, Custodia, Phylaca, Plaut. Prisons où sont liez les malfaicteurs, Vincula… …   Thresor de la langue françoyse

  • oster — Oster, {{t=g}}hothô,{{/t}} id est, Pello, Impello, Summoueo, Protrudo. Oster, Adimere, Auferre, Detrahere, Amouere, Eximere, Perimere, Semouere. Resequer et oster du tout, Resecare. Oster et mettre à neant, Abrogare. Oster aucun de son office et… …   Thresor de la langue françoyse

  • VESTIS — primi hominis innocentia fuit, cui postquam iniquitas successit, vidit se nudum esse, et consutis foliis fecit sibi subligacula, Genes. c. 3. v. 7. ut sic membris minime honestis honorem circumponeret, prout loquitur Paulus 1. Corinth. c. 12. v.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • lier — Lier, act. acut. Est attacher avec hard, corde, chaine, fil ou autre chose, Ligare. Duquel mot il est fait, qui est une generale signification qu il a. Mais en façons de vignes, Lier est avec feurre long attacher le brin du sep à son eschalat, ce …   Thresor de la langue françoyse

  • tirer — Tirer, act. acut. Signifie ores mener à puissance de corps quelque chose, Trahere, Le cheval tire la charrete, Carrum trahit, Ores mettre hors. Il a tiré un escu de la bourse, E crumena aureum nummum scutatum eduxit, Il a tiré un fardeau de l… …   Thresor de la langue françoyse

  • JURAMENTUM — in iudiciis et actionrbus, apud omnes semper gentes, cum circalitigantes, tum circa testes, non exigui usûs fuit: Unde Arist. μετα θείας παραλήφεως φάσις ἀναποδεικτος, cum divina sibi assumptione Dictio non demonstrabilis, Rhetoric. ad Alex.c. 18 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NODUS Magicus — seu Defixio dicitur, quum quis aliquo in actu, vi Magicae artis, prohibetur facere quod vult, autimpeditur a functione aliqua naturali, sive id fiat modô aliquô adhibitô aut ligaturâ, sive simplicium herbarum aut verborum potestate, sive aliô… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PHILOLAUS — Crotoniates, Pythagoricus quidam philosophus, cuius tres libros Plato, cum tenui admodum esset pecuniâ, decem milibus denariûm mercatus est, quod pretium â Dione Syracusano acceperat. Omnia Harmoniâ et Necessitate fieri docuit, terramque… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SUPPLICANDI Ritus — apud Veteres varius fuit. Antiquissimis temporibus quomodo ille fuerit peractus ex Homero patet. Apud eum enim Il. α. Thetis ante Iovem, cui erat supplicatura, sedit: quem morem alibi non est tam facile reperire. Illud tantum Interpretes… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • enferrer — Enferrer, C est mettre quelqu un en lyens de fer, chaines, manotes ou autres, Ferreis vinculis praepedire. C est aussi percer quelqu un de glaive, dont il demeure comme attaché et arresté par le fer du glaive. Au 3. livre d Amad. chap. 5. Comment …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»